Od 1 grudnia 2024 roku polski rynek paliw stałych przeszedł znaczącą zmianę. Dotychczasowa nazwa “ekogroszek” zniknęła z obrotu, ustępując miejsca terminom “węgiel groszek” lub “groszek premium”. To jednak dopiero początek rewolucji, której celem jest poprawa jakości powietrza w Polsce. Przyjrzyjmy się, co stoi za tymi zmianami, jakie będą ich konsekwencje oraz dlaczego “ekogroszek” był tak naprawdę mylącą nazwą.
Dlaczego “ekogroszek” przestał być eko?
Nazwa “ekogroszek” przez lata budziła kontrowersje. Wielu użytkowników uważało, że produkt jest przyjazny środowisku, co sugerował przedrostek “eko”. Jednak rzeczywistość wyglądała inaczej. Produkcja i spalanie ekogroszku nie miały wiele wspólnego z ekologią. Jak podkreślają organizacje ekologiczne, takie jak Fundacja Client Earth, termin ten był przykładem greenwashingu – celowego budowania wrażenia, że produkt ma cechy proekologiczne, których w rzeczywistości brakowało.
Badania potwierdzają tezę o wprowadzaniu konsumentów w błąd. Według ankiety Kantar, aż 46% użytkowników ekogroszku uważało ten produkt za ekologiczny, podczas gdy wśród ogółu społeczeństwa takie przekonanie miało tylko 23% respondentów.
Nowe nazewnictwo ekogroszku i pierwsze zmiany norm
Rozporządzenie Ministra Klimatu i Ministerstwa Przemysłu, opublikowane 4 listopada 2024 r., wprowadziło nowe nazwy dla paliw stałych. “Ekogroszek” został zastąpiony terminami “węgiel groszek” lub “groszek premium”. Podobne zmiany dotknęły inne sortymenty węgla, np. “miał” przekształcono w “węgiel miał”, a “kostkę” w “węgiel kostka”. Zmiany te obowiązują od 1 grudnia 2024 r.
Zmiany nie ograniczyły się jedynie do nazewnictwa. W pierwszym etapie wprowadzono drobne korekty norm jakościowych:
• Zawartość siarki zmniejszono z 1,7% do 1,5%,
• Maksymalna wilgotność całkowita spadła z 20% do 18%.
Zaostrzenie norm w kolejnych latach
Harmonogram zmian norm jakościowych zakłada stopniowe ich zaostrzanie do 2031 roku. Najważniejsze etapy to:
• Od 1 lipca 2025 r.: zawartość popiołu w węglu groszku ma wynosić maksymalnie 11% (obecnie 14%).
• Od 2029 r.: zawartość siarki spadnie do 1,2%, a wilgotność całkowita do 15%.
• Od 2031 r.: zawartość popiołu w węglu groszku zostanie obniżona do 7%, a minimalna wartość opałowa wyniesie 24 MJ/kg.
Czystsze powietrze czy droższe ogrzewanie?
Zmiany w normach mają kluczowe znaczenie dla poprawy jakości powietrza. Jak podkreśla Ministerstwo Klimatu, redukcja popiołu, siarki i wilgoci w paliwach stałych ograniczy emisję szkodliwych zanieczyszczeń do atmosfery. To szczególnie istotne w kontekście realizacji unijnych celów klimatycznych oraz kamieni milowych zawartych w Krajowym Planie Odbudowy.
Jednak zmiany mają również swoje ciemne strony. Eksperci, tacy jak Jerzy Markowski, były wiceminister gospodarki, zwracają uwagę na konieczność zwiększenia importu wysokiej jakości węgla, ponieważ polskie kopalnie nie wydobywają wystarczającej ilości surowca spełniającego nowe normy. Oznacza to wzrost cen węgla, co może uderzyć w konsumentów i pogłębić problem ubóstwa energetycznego.
Co dalej z polskim węglem?
Wprowadzenie rygorystycznych norm jakościowych wymaga od polskiego sektora wydobywczego inwestycji w technologie głębszego wzbogacania węgla. Tymczasem sytuacja finansowa kopalń w Polsce jest coraz gorsza – zadłużenie branży przekroczyło już 9 miliardów złotych.
Według Polskiej Izby Gospodarczej Sprzedawców Węgla (PIGSW), głównym dostawcą węgla spełniającego nowe normy będą kraje takie jak Kazachstan czy Kolumbia. Jednak również te źródła nie są idealne – węgiel z tych regionów jest młody i kruchy, co może powodować problemy w użytkowaniu.
Rewolucja czy utopia?
Zmiany w normach jakości węgla to część szerszej rewolucji energetycznej. Choć ich celem jest poprawa jakości powietrza i zdrowia publicznego, ich realizacja wymaga ogromnych nakładów finansowych oraz przemyślanej strategii. Czy Polska jest gotowa na tę transformację? Czy nowe przepisy doprowadzą do poprawy sytuacji ekologicznej, czy jedynie zwiększą koszty ogrzewania dla milionów gospodarstw domowych? Odpowiedzi na te pytania poznamy w ciągu najbliższych lat
